Sıfır Atık Nedir? Sürdürülebilir Bir

Dünya İçin İnovatif Çözümler

Sıfır atık, ürün, ambalaj veya malzemelerin doğaya ve insan sağlığına zarar vermeden bilinçli şekilde üretilmesi, tüketilmesi, yeniden kullanılması, geri dönüştürülmesini içeren bir anlayıştır. Yani sıfır atık, döngüsel bir yaklaşımla tüm kaynakların korunmasını amaçlar. 

• Alışverişe gitmeden önce kilerinizi veya buzdolabınızı detaylı şekilde inceleyebilirsiniz. Böylece nelere ihtiyacınız olduğunu belirleyebilir, gereksiz alışverişten kaçınabilirsiniz.
• Bir hafta boyunca yiyeceğiniz her bir öğünü planlayarak yalnızca gerekli olan malzemeleri satın alabilirsiniz.
• Artan yemekleri birkaç gün içinde tüketemediğiniz durumlarda yemekleri doğru bir şekilde paketleyerek dondurucuya kaldırabilirsiniz.
• Tüm gıdaları doğru koşullarda saklamaya özen gösterebilirsiniz.
• Meyve ve sebzeleri görünüşüne göre değerlendirmemeye çalışıp alışverişinizin bir bölümünü tuhaf şekillere sahip ya da hafif berelenmiş ürünlere ayırabilirsiniz.
• Fazla olan yiyeceklerinizi sevdiklerinizle ya da komşularınızla paylaşabilirsiniz.
• Dışarıda yemek yediğinizde artan yemekleri paket yaptırarak yanınıza alabilirsiniz.
• Küçük bir bahçeniz varsa ya da balkonunuzda bitki yetiştiriyorsanız meyve, sebze artıklarını kompost hâline getirerek verimli biçimde değerlendirebilirsiniz.

Kullanım ömrü dolan yazıcı, telefon, bilgisayar ve çamaşır makinesi gibi elektronik aletler, pil, batarya gibi ürünler, elektronik atık kapsamına girer. Ülkemizde her yıl 600 ila 650 bin ton elektronik atık oluşuyor. Bu atıklarınsa şu anda yalnızca %5'i geri dönüşüm faaliyetlerine kazandırılabiliyor.

Elektronik atıkların içinde cıva ve kurşun gibi doğaya, dolayısıyla insan sağlığına büyük zarar verebilecek maddeler yer alır. Buna ek olarak ürünlerin içerisinde bulunan kobalt, altın ya da gümüş gibi değerli materyaller geri dönüştürüldüğü takdirde ülkemiz için büyük bir kaynak oluşturabilir. Bu noktada elektronik atıkları daha etkili yönetmek için:

• Bağlı bulunduğunuz belediyenin Çevre Koruma Şube Müdürlüğüne başvurup atık toplama noktasını öğrenebilirsiniz. Böyle bir nokta bulunmuyorsa atıkların evinizden alınmasını talep edebilirsiniz.
• Atıkların geri dönüştürülmesinde rol alan dernekler ve sivil toplum kuruluşlarıyla irtibat kurabilirsiniz. 

• Alışverişlerinizde alternatif ambalaj malzemelerini tercih edin. Örneğin alışverişe gittiğinizde poşet satın almak yerine yanınızda bez çanta, file, evde diktiğiniz torbalar, cam kavanozlar veya saklama kutularını götürebilirsiniz. Su şişenizi yanınızda taşıyabilir, kahve alırken kendi termosunuzu kullanabilirsiniz.
• Bozulmayacak ürünleri toptan satın alarak daha az ambalaj kullanılmasına yardımcı olabilirsiniz.
• Satın aldığınız ürünlerin ambalajlarını tekrar kullanabilirsiniz. 
• Yeni bir ürün almak yerine ikinci el bir ürün tercih ederek geri dönüşüme katkı sunabilirsiniz.
• Geri dönüştürülebilir malzemelerle ambalaj tasarlayan markaları tercih edebilirsiniz. Tüketicilerin bu konuda farkındalığa sahip olması markaların da kendi stratejilerini gözden geçirmelerini sağlayabilir.

Tek kullanımlık ürünler genellikle bir defa kullanılan ve sonrasında geri dönüştürülemeyen ürünlerdir. Plastik bardak, tabak, çatal, kaşık, pipet gibi ürünler, tuvalet kâğıdı, ıslak mendil ve peçete gibi malzemeler tek kullanımlık ürünlere örnek verilebilir.

Tek kullanımlık ürün kullanımıyla alakalı farkındalığı artırmak için öncelikle bireysel farkındalığı geliştirmek gerekir. Tek kullanımlık ürünler yerine defalarca kullanılabilecek, dayanıklı malzemeler tercih edilebilir. Bireyler hem kendi yaşamlarına bu anlayışı yansıtabilir hem yakın çevrelerindeki kişilerin farkındalık gelişmesine katkı sunabilir.

Bunun yanı sıra konu hakkında kamuoyu oluşturmak için sosyal medyadan yararlanabilir, fikirlerinizi daha fazla insana ulaştırabilirsiniz. Gönüllü faaliyetlere katılabilir, bağlı bulunduğunuz belediyeye başvurarak birlikte etkinlikler düzenlemeyi teklif edebilirsiniz. Bilinçli işletmeleri çevrenizdeki insanlara tanıtabilir, onları bu işletmelerden alışveriş yapmaya yönlendirebilirsiniz. Eğer bir ebeveyn ya da öğretmenseniz çocuklarınızı konu hakkında detaylı olarak bilgilendirebilirsiniz.

Tüm bunlarla birlikte, sıfır atık anlayışının tam anlamıyla uygulanabilmesi için yalnızca tüketicilerin çabası yeterli değildir. Aynı zamanda üreticilerin ve yasa koyucuların da döngüyü destekleyecek hamleler yapması gerekir.

Bireysel farkındalık ve çabalar, sıfır atığın hayata geçmesinde büyük öneme sahip olsa da tek başına yeterli değil. Toplulukların ve işletmelerin de konu hakkında harekete geçmesi dünyanın geleceği için daha büyük bir dönüşüm ve değişimin habercisi olabilir.

Örneğin Japonya'nın Kamikatsu köyü sakinleri sıfır atık konusunda tüm dünyaya örnek olan sayılı topluluklar arasında yer alıyor. Topluluk, 2003 yılından beri sıfır atık konseptine uygun bir yaşam sürüyor. Köyde takas alanları mevcut. Farklı malzemelerden oluşan atık eşyaları parçalayıp beş farklı kategoriye ayırıyorlar. Bu sayede atıklarının %80'ini geri dönüştürüyorlar. Dünyanın pek çok yerinde benzer sıfır atık toplulukları bulunuyor.

İşletmeler, atıkların oluşmasında büyük role sahip. İşletmelerin, bireysel tüketime oranla çok daha fazla atığa sebep oldukları gibi çok daha fazla geri kazanım sağlamaları da mümkün. Örneğin 67 ülkede 242 fabrikası bulunan Unilever, 2016 yılından beri bir sıfır atık şirketi olma yolunda ilerliyor. Şirket, çay atıklarından tekstil boyası üretiyor, çamur atıklarıyla solucanları besliyor. Ayrıca 2025 yılına kadar tamamen çevre dostu ambalajlamaya da geçmeyi planlıyor.

Tedarik zincirindeki eksiklikler ve toplamayla taşımanın zor oluşu nedeniyle geri dönüştürülmüş birçok ürünün fiyatı sıfır ürünlerin fiyatından daha pahalıya geliyor. Bu da geri kazandırılmış ürünlerin birey ve işletmeler tarafından çok daha az tercih edilmesine yol açıyor.

Tüm bu zorluklara rağmen sürdürülebilirliğin sağlanması, daha temiz bir çevrenin tesis edilmesi ve enerji tasarrufu için geri dönüşüme gereken değeri vermeli, sıfır atık için harekete geçmeliyiz. Siz de yaşamın her alanında sıfır atık politikasına uygun seçimler yapabilirsiniz. Finansal geleceğinizi ve dünyayı daha iyi bir hâle getirmek için bireysel kaynaklarınızı en iyi şekilde değerlendirmeye özen gösterebilirsiniz.

Akıllı cihazlarınıza Hayat Finans uygulamasını indirerek hiçbir evrak ya da belgeye ihtiyaç duymadan, sıfır atıkla birikim hesabınızı açtırabilirsiniz. Böylece hayallerinize bir adım daha yaklaşabilir, daha yaşanabilir bir geleceğe katkıda bulunabilirsiniz.